Serenissime princeps et domine, domine mihi gratiosissime! Post servitutis meae perpetuae in gratiam vestrae serenitatis humillimam commendationem.

Ad humanissimas literas vestrae serenitatis, quas modo accepi, non habeo quid aliud respondeam, nisi me esse et fore perpetuo, dum vivam addictissimum servulum vestrae serenitatis. Illustris dominus meus, dominus comes de Corduba omnia alia ex ordine referre poterit. Exiguntur quidem istae decimae, sicut vestra serenitas ab ipso intelliget, se din hiis quoque parva est spes ponenda. Si Deus pacem aut inducias inter principes non posuerit, tota salutis communis ratio in hac una re posita esse videtur. Ex Croatia habemus ex literis comitis Spalatensis ad illustrissimum dominum Venetorum V. Februarii datarum bassam sive zanzacum Boznae iam permisisse non parvum peditum numerum ad obsidendum Clyzium, subsequuturum ipsum quoque brevi cum valido equitatu. Habuerunt Veneti et ex Constantinopoli literas VIII. Januarii datas Turcum facere ingentes apparatus et terrae, et mari agressurum omnino Hungariam primo quoque tempore. Sanctissimus dominus noster mittit ad ad succursum Clyzii commeatum, si intromitti poterit et alia ad defensionem necessaria. Sed vereor, ne tarde veniant. Caetera idem dominus comes. Me et meam servitutem rursus in gratiam vestrae serenitatis humillime commendo, quam Deus felicissiam et incolumem conservet. Ex Urbe, XXIX. Februarii, 1524.

Eiusdem vestrae serenitatis servitor et capellanus humillimus

Stephanus Brodericus
praepositus et orator

Ad Sigismundum regem Poloniae

Serenissime princeps et domine, domine michi clementissime!

Post servitutis meae perpetuae in gratiam vestrae maiestatis humillimam commendationem. Supervenerunt repente nova satis adversa, bassam illum praefectum Cayri, quia Turca defecerat, a suis esse obtruncatum, quae nova venerunt ex Constantinopoli et habentur pro certissimis. Fui hodie, quae est quinta Maii, pro hoc cum sanctissimo domino nostro, qui nova haec pro certissimis affirmat, et verentur, ne totas suas vires contra Hungariam Thurca convertat. Adhibet sua sanctitas cum sua sponte, tum meo etiam hortatu ea remedia, quae potest, solicitat pacem inter principes, missit super his novis recentibus litteras ad omnes principes, exhortans eos, ut velint in commune consulere et regno Ungariae, vel ei parti Christianitatis si qua laborare ceperit, opem ferre. Credo eum de hoc et ad vestram maiestatem scripturum.

Ex Lombardia habemus nova, quae et pontifex, et omnes alii pro certissimis affirmat Gallos et Italia iam discedere, et in discessu huiusmodi per nostros unam partem eorum male mulctatum, interfectos esse usque ad mille Gallos, interfectum quendam capitaneum, unum ex principalibus, vulneratum etiam supremum capitaneum, quem Almiralium vocant. Est aliqua spes pacis, fortasse enim iam Gallus iam facilius flectetur, sed credo ego, quod semper credidi, maiestetem domini mei serenissimi et gratiosissimi multum in hoc posse, modo sua maiestas ad eum mitteret, quod nunc potissimum rebus eius ad hunc statum deductis quumprimum faciendum videretur. Supplicavi in aliis meis vestrae maiestati, ut in favorem mei serenissimo et gratiosissimo domino meo scribere dignaretur, ne in servitiis suae maiestatis existens, inter mortuos in istis sacerdotiorum mutationibus computarer: idem nunc suplico humillime, scio unicam vestrae maiestatis significationem incredibiliter rebus meis profuturam. Ego pro huiuscemodi vestrae maiestatis in me gratia non habeo quid aliud vestrae maiestati offeram, nisi perpetuam meam et in dominum meum clementissimum, et in vestram maiestatem sacratissimam fidelitatem ac servitutem. Quam Deus felicissimam et incolumem conservet.

Romae, septima Maii, anno Domini Millesimo Quingentesimo vigesimo quarto.

Ad Sigismundum regem Poloniae

Sacratissima regia maistas domine, domine mihi clementissime! Post servitiorum meorum in gratiam vestrae miestatis humillimam commendationem.

Accepi aliquot litteras vestrae miestatis hiis diebus, in quibus vestra maiestas scribit mihi de nonnullis suis negotiis, quae mihi perinde curae erunt, ut negotia serenissimi et gratiosissimi domini mei, charissimi nepotis vestrae maiestatis, neque ulla ratione magis poterit vestra maiestas suam in me gratiam ostendere, quam si servitute mea quantulacunque uti fuerit dignata, quod ut facere velit, eidem supplico humillime. Nescio autem, quibus verbis vestrae maiestati gratias agam, vel quibus obsequiis promereri apud eam possim eam gratiam, quam superioribus mensibus in commendando me, suo minimo servulo sacratissimae maiestati nepotis sui charissimi declaravit. Hoc unum semper et palam profitebor, et re ipsa ac servitute mea syncerissima ostendere conabor vestram maiestatem, quod in me conferet in gratum ac fidelissimum servitorem collaturam, et quicquid mihi accessionis contigerit, id soli maiestati vestrae libens debebo.

Verum ut ad ea redeam, de quibus maiestas vestra scribit, ea partim sunt expedita, sicut mihi dominus Joannes Rudniczki retulit, partim cras una cum reverendissimo domino cardinale Sanctorum Quatuor, sicut maiestas vestra iubet (de praelatorum huc missione loquor) sanctissimo domino nostro referentur, de cuius voluntate faciam vestram maiestatem illico certiorem.

Pontifex in facto pacis inter caesarem et Christianissimum regem faciendae vehementissime laborat, delegit eius rei gratia reverendum dominum cardinalem Salviati, nepotem suum ad caesarem mittendum, cum quo consultissimum iudicaret, me quoque, qui huius potissimum rei gratia a maiestate domini mei gratiosissimi missus sum illic proficisci. De qua pontificis voluntate scripsi ad maiestatem regiam, si posset confici ista pax, sicut sumus in non parva spe propter illas causas, quas ad reverendissimum dominum Premisliensem, cum quo mihi notae occultiores sunt, perscripsi. Si, inquam, confici posset, essemus securi de salute Christianae reipublicae, praesertim ob eum animum, quem certe magnum et excellentem in rege Christianissimo esse animadverti superioribus diebus, dum apud eum essem, de quo ad maiestatem vestram proxime scripsi, sin minus ego quantumcumque cogitem, sapientissime rex, non video ullam aliam salutis nostrae rationem, quam illam, de qua scio me aliquando ad vestram maiestatem scripsisse. Et quam utinam ante perditum Belgradum, ac dirutum Severinum sequuti fuissemus! Sed vetera sero quaerimur. Clementissime princeps, unusquisque curat sua propria negotia et nemo nostra, et alii Christiani sanguine Christiano inexplebiles sub tegmine alarum vestrarum maiestatum sacratissimarum requiescunt. Sed de hiis satis, praesertim cum non sit sine periculo scribere veritatem.

De tumultu Germano mira scribuntur, sed illa scio vestrae maiestati quam nobis esse notiora. Affirmatur ex omnibus partibus Turcam pro hoc anno nos magna vi non agressurum, sed hoc etiam, si verum esset, parum consolationis nobis praebere deberet, nisi quod per has moras exitium nostrum longius proferri ac prorogari videtur.

De rebus Barensibus scio vestram maiestatem a suis fieri certiorem. Si mihi ad caesarem eundum fuerit, et si quid me ibi vestra maiestas sibi in hoc servire voluerit, faciat me certiorem. Litterae vestrae maiestatis, etiam si interim discederem, per collegam meum, Franciscum Marsupinum, qui hic erit, vel etiam per reverendissimum dominum cardinalem Sanctorum Quatuor fideliter ad me mittentur. Me et servitia mea in gratiam vestrae maiestatis rursus humillime commendo.

Romae, decima septima Maii, anno Domini Millesimo quingentesimo vigesimo quinto.

Post scriptum:
Carolus quintus Austriacus imperator Franciscum regem Gallorum ad Papiam proelio fudit et captivavit. Post scripta tandem in eodem hora venit nuntius significans quatuordecim millia Gallorum esse prostrata et interempta in conflictu cum caesare recens habita. Isti sunt capti: serenissimus princeps dominus Franciscus Gallorum rex, serenissimus princeps rex Navarrae, et destinentur duo in castello Cremonensi. Comes Sancti Pauli, dominus de Scuto de Foys, dominus de Memeranth, dominus de Florentia, dominus Utigni. Nomina interemptorum magnae conditionis hominum: dominus de Trimaglia, dominus de Paliza, dominus comes Amicagliae etc., dominus magnus marschalcus de Sancto Severino, dominus magnus marschalcus de Gallia, dominus de Buczi, dominus Franciscus dux de Anglia de Rusa Alba, qui fuit expulsus ex Reno, frater ducis Dioclerewa, dominus Galliacius de Wechschkonte, dominus Marcus de Trimulciis. Dominus de Lanzon inventus erat cum duobus millibus equitum ultra fluvium Burgo.

Ad Sigismundum regem Poloniae

Serenissime princeps et domine, domine mihi clementissime! Post mei et servitiorum meorum in gratiam vestrae maiestatis humillimam commendationem.

Accepi nudius tertius litteras vestrae maiestatis duodecima Junii ad me datas, et cum hiis simul litteras ad sanctissimum dominum nostrum, ad reverendissimum dominum Sanctorum Quatuor, et quoddam alios, in quibus scribit mihi vestra maiestas de negotio ducatus Barensis et de mea in Hispanias profectione.

Negotium ducatus accepi iam esse in eo statu, ut non sit pro hoc magnopere laborandum, admissum esse in possessionem ducatus servitorem vestrae maiestatis. Quae si vera sunt, prout mihi pro verissimis sunt relata, non dubito vestram maiestatem iam de hoc factam certiorem. Ego tamen sub hoc dubio non ommisi tam apud sanctissimum dominum nostrum, quam alibi facere ea omnia, quae hic fieri per me poterant, quaeve mihi a maiestate vestra et ab serenissima et gratiosissima domina mea, sacratissima reginali maiestate fuerunt commissa. Et quoniam ipse non sum ad caesarem iturus, egi apud sanctissimum dominum nostrum, ut causam hanc reverendissimo domino cardinali Salviati legato diligentissime committeret, qui iuxta instructionem oratoris vestrae maiestatis apud caesarem existentis agere deberet. Consilium enim meae ad caesarem profectionis fuit mutatum, cuius mutationis vix scirem ego ipse dicere certam causam. Hoc scio pontificem, ut ad vestram maiestatem scripseram, fuisse in ipso mei huc adventus principio huius meae profectionis cupidissimum. Nunc vero non ita, neque aliam causam affert, nisi litteras et mandata serenissimi et gratiosissimi domini mei regis serius, quam oportebat, venisse. Si me illuc ire contigisset, nihil mihi optatius certe fuisset, quam vestrae maiestati tam in negotio hoc Barensi, si nondum confectum fuisset, quam in aliis, quae mihi commissa fuissent servire.

Pro pace autem et concordia illorum principum, pro liberatione Christianissimi regis (nam et hoc mihi per clementissimum dominum meum fuerat commissum) totis viribus elaborassem, et ego ita certe existimo, sapientissime et clementissime rex, non futuram fuisse hanc vel meam, vel alterius et prudentioris, et maioris vestrarum maiestatum servitoris illuc profectionem a statu praesentium rerum, atque ab illorumprincipum nunc inter se tractatibus alienam. Non enim dubito vestrarum maiestatum auctoritate, qui soli cum vestris subditis sustinetis pondus diei et aestus (?) multum potuisse illos movere et plus quam omnium reliquorum principum auctoritatem. Sed ego haec me prudentioribus relinquo iudicanda. Ego is sum, cui quicquid per vestras maiestates oneris quod humeri mei ferre possint, iniungetur, libens feram et si iam longe ultra Hispanias mihi esset in servitiis vestrarum maiestatum eundum. Et quidem de hiis ac de negotiis Barensibus hactenus. Venio ad alia.

Cum pontifex litteras de foedere per vestram maiestatem cum Turco inito et de pace cum illustrissimo magistro Prussiae facta perlegisset, et cum ego paucis verbis utriusque rei causas, quas et antea a me audiverat, ei exposuissem, multa mecum et cum reverendissimo domino cardinali Caesio, qui pro reverendissimo cardinali Sanctorum Quatuor nunc absente aderat, est loquutus. Quorum illa est summa se se vestram maiestatem de foedere cum Turco inita habere excusatam, neque miraturum, si rex etiam Ungariae vestrae maiestatis exemplum sequutus idem faciet. Nam et de hoc dominum etiam meum clementissimum idem tractare pontifex non est nescius. Totam hanc rem, quomodocunque cadat, non vestris maiestatibus, quae a tot annis hostes Christianae reipublicae solae sustineretis, sed principibus Christianis, qui nullo modo ad pacem induci possent, esse imputandum.

De negotio vero Prutenico repetivit illa eadem, quae superioribus diebus dixerat, quae ego ad vestram maiestatem perscripseram. Quibus de rebus pontifex et ipse scribit ad vestram maiestatem, quae litterae adhuc expediri non potuerunt, mittentur per primam mittendi occasionem. Sed quidquid pontifex ex sacri fortasse collegii inductione, nam cum eis est rem communicaturus, scripserit illam esse, sciat maiestas vestra pontificis mentem, quam perscripsi et nullam aliam, utinam clementissimus dominus meus factum vestrae maiestatis in foedere cum Turco ineundo sequeretur! Quod si non fiat, timeo, ne omnino actum sit de nobis, qua de re neque praesens destiti assidue apud eos, ubi id faciendum videbatur, loqui et clamare, neque hinc scribere. Deus det suae maiestati et dominis meis, suae maiestatis consiliariis talem mentem, ne illud nobilissimum ac potentissimum regnum sub spe nescio, quarum expeditionum amittant.

Novi nihil est, nisi quod de regis Franciae in Hispaniam adventu nihil adhuc habemus, neque scimus, quid speramus aus desperamus. Nuper quod vestrae maiestati scripseram, in maximam spem pacis erecti eramus, quae non sit illa quidem adhuc penitus sublata, sed certe non parum diminuta.

Venerunt nova de Constantinapoli, quae vestra maiestas intellexisse potuit, milites praetorianos, quos Janyczeros vocant, seditione facta, quod augeri sibi stipem annuam postulabant, plures domos et inter caetera Ibraymbassae et nonnullorum aliorum dirrupuisse atque in praedam vertisse, adortos deinde locum, in quo thesaurus imperatorum servatur, eum locum expugnare non potuisse, imperatore aegre tandem seditione oppressa coactum id facere, quod milites postulaverant. Haec pro re vera et certa huc scripta fuerunt. Me et servitia mea in gratiam vestrae maiestatis rursus supplex commendo.

Romae, quarta Julii, anno Domini M-o D-o XXV-o.

Ad Sigismundum regem Poloniae

Serenissime rex et domine, domine clementissime! Post servitutis meae humillimam commendationem.

Ex Venetiis habuimus oratorem Christianissimi regis rediisse ex Constantinopoli, nullam pacem esse factam sive inducias, ut sperabatur, inter Christianos principes et Turcam, illum enim noluisse ne verbum quidem audire de pace, nisi prius restituto Novigrod, alias Castello Novo aestate superiori per Andream Doriam intercepto, Barbarossam cum 650 navibus esse non longe a Castello Novo, Andream Doriam circum oram Siciliae cum LX triremibus, inauditam esse famem quasi per totam Italiam.

Caesarem Carolum rebus suis omnibus in Hispania, et caeteris dispositis, duobus cardinalibus Hispanis et duce Calabriae relictis ad Hispaniarum gubernationem et filii sui tutelam accepta licentia ad tres annos navigare in Italiam circa medium Septembris proximi mensis futurum Genuae, inde venturum in Germaniam ad conventum Norimbergensem adhuc ante hyemem pro bello Turcis inferendo, non defuturas tamen ei vices etiam maritima contra hostem. Deus haec prosperet et fortunet.

Quid hic actum sit cum oratore caesareo, vestra maiestas intelliget a me vel ab alio, qui ad vestram maiestatem mittetur.

De rebus Constantinopolitanis habemus Aiacem Bassam esse extinctum vel peste, vel manu caesaris ipsius, nam utrumque scribitur, Ludfy Bascham in eius locum suffectum, esse ingentem pestilentiam Constantinopoli, propter quam caesarem in nescio, quae non remota loca concessisse, tertiam partem eius urbis et meliorem flamma absumptam.

Vestram maiestatem Deus conservet semper felicem et incolumem. Budae, XI. Augusti, M-o D-o XXXIX-o.

servulus humillimus
Vaciensis episcopus m. p.

==============

=============