De Mozart et creationis mysterio
De
Mozart et creationis mysterio
Scripsit
Ioseph Antonius Marina
Arcanum ars musica vere fit. Musica autem compositio
arcanum intra arcanum aliud videtur. Atque indoles Mozart arcanum
arcano imbutum et totum denique intra arcanum situm. Igitur
tandem taciturus sum…
Sed
quot per annos a me rationibus artis creandi quaesitis, id quod
periti inventionis (inter quos Sloboda princeps mihi numerandus
videtur) necnon musici ipsi (v. g. Strawinski, Schoenberg aut
Session) de arte musica componenda dixerint ad vobis narrandum
pronus sum. Nonnullas enim iucundas una Christophoro Halfter, qui
perfecturus Don Quijote
erat, sessiones, quae mihi dederint ut viderem sicut partum
operis nascentis, in memoria teneo.
Duae
enim quaestiones de re Mozartiana proponi possunt: ecce altera:
“Quomodo ipse Mozart componebat?” En alteram habe:
“Quo pacto tam mature creare valuit?”. Sex enim annos
natus Mozart iam minuetos explevit; nondum novem annos natus
primam symphoniam, undecim primum oratorium, duodecim tandem
primam fabulam modulatam. Sexcenta opera denique antequam suum
diem obierit triginta sex annus natus composita sunt. Cursus enim
eius vitae perbrevis, necnon precox celerque admodum. Vis
fecundae autem ratio semper eadem manet: incipit eventu in
conscientia sicut inopinata flore orienti: de sententia quadam,
rhythmo, modo, incerta re inconsulto nata sine dubio agitur.
Nolite in hoc timere: omnes ergo cogitationes nostrae inconsciae
sunt, atque tantum earum nonnullos effectus cognoscere valemus.
Igitur ipse Mozart hoc scripsit: "Unde aut qua de re
notiones mihi veniant plane nescio, nec quomodo valeam ut eas
apparere cogam. Apparent tantum. Si mihi placuerint, eas in
memoria tenebo, et paulatim concordes cum regulis diversorum
tonorum concentuum fiunt necnon diversorum musicorum
instrumentorum proprietatibus". Non aliter creatores omnes
dicunt."Qua ratione modos meos adipiscar dicere tibi non
valeo: sua sponte enim veniunt", Beethoven confitebar. Aaron
Copland putante mysterium musicae inventionis in notione
primigenia contrahitur: "Modi musici" Copland inquit
"sicut caeleste donum perveniunt, valde similiter atque
machinalis scriptura". Tales enim facetiae a memoria
pendent, id est, fixae in peculari auctorum tempore apparent.
Mozart enim facetias sui aevi tenebat. Omnes ergo, quos novi,
homines creatores (de genuinis creatoribus dico, non de eis
argutis, qui usu quodam honestatis experto utentur) quam
praeclarissima memoria suo proposito gavisi sunt: ostentationes
enim mnemonicas ipsius Mozart fabulosae factae sunt.
Et
prima idea perventa, quid sequitur? "Bonus Deus, id est,
Musa quaedam," Paulus Valèry inquiebat "gratis primum
versum nobis dat. Sed oportet nos secundum, qui cum primo
consonare et nullo modo ei indigno esse debet, exarare". Hoc
enim fortuito eventu utendumst. Ferunt autem Mozart cursim
scribere. Constat enim eum rariores liturarios codicillos quam
Beethoven, cuius codices eum per annos notiones meditatum
monstrant, reliquisse. Tamen "Magicae Tibiae"
simulacra, anno 1979 editis, Mozart quendam diligentiorem
praebent. Dum eam fabulam componebat, Mozart novo atramento
usust, ita ut eius secundi operis color cito mutaverit, eo quod
elaborationis processus palam examinari potest. Is enim e maximis
ad minima ibat. "In opere" eius biographus nomine
Einstein inquit "scribendo paucis instrumentis dato aut in
symphonia, imprimis primas voces signat, etiam modulata
delineamenta ab ovo usque ad mala, ab alia ad aliam lineam
saliens, ita ut secundariae voces non prius inserantur quam
motus, in posteriore elaborationis tempore, ab ipso recenseatur
et recognoscatur". Anno enim 1795, viginti novem annos natus
Mozart sex concentus chordis destinatos (K. 387, 421, 428,458,
464, 465) exegit. Is enim ut Iosephi Haydn componendi rationem
cognosceret accurate tres per annos studuerat. Mozart ei musico,
admonens opera ea longi necnon laboriosi studii fructum esse,
dicavit. Ad summam: praeclara ingenia repentina nulla sunt.
Cum
neque musicus neque musicus arbiter sim, Haydn magis innovavisse
quam Mozart, sed hunc mirabilem nobis fieri inexplicabili eius
maturitate dicere audeo. Mozart enim prodigiosus puer fuit, et
inextricabilis cuiusdam phaenomeni paradigma factus est. Igitur
non aliud nisi stultissimus vir fieret si eius rei a me teneri
explanationem dicere vellem. Mea enim suspicio ubi continatur
videte: omnium casuum a me examinatorum summa rerum ad cerebrum
nonnullis eximiis atque peculiaribus virtutibus praeditum vergit,
inter quas virtutes ingens actio (Mozart eius biographo Turner
loquente etiam dormiens componebat), infatigabile cuiusdam rei
studium, magna plurimorum elementorum in pauca conferendorum vis,
valida denique memoria nominari possunt. David Feldman autem
optimum tractatum a me saltem notum de prodigiosis pueris
perfecit, quo secuto apertum videtur id quod eos distinguere
valeat: omnibus facultatibus antea descriptis, omnium eximiorum
creatorum communibus, concessis, hoc addendumst, permagna
velocitas in vitalibus itineribus faciendis usa. Hayes docuit
adquisitionem validae aptitudinis quovis in ambitu, etiam
hominibus praeclare praeditis sicut Mozart, decem saltem annos
ingentis laboris requirere. Artis enim musicae compositio minime
in mussitando, sed in valde complexa arte utenda perfici potest.
Et de Mozart, quid?: ipsissimo etiam eidem decem anni necessarii
fuerunt, sed ad computum ineundum mox paratus est.
Qua
de re a prodigioso puero praecocem atque vehementem processum
disciplinae exposci aperte apparet. Apud Mozart enim manifesta
praesentia eius pater, Leopoldus Mozart, necnon eius tota
dedicatio filii cursui satis constat. A quo ergo prodigiosos
pueros saepius oriri in societatibus peritis eorum rerum, quibus
tales pueri excellere possint, bene putari potest. Plus ergo quam
dimidia pars prodigiorum puerorum latrinculorum ludi peritorum in
USA natorum tantum a tribus urbibus ( Neoeboraco, Sancto
Francisco, Los Angeles) procedunt, quae urbes decimam partem
poblationis universae civitatis obtinere non valent. Haud autem
aliter similes rationes frequentium adulescentium barbiti
pulsatorum apud Iudaeas-Rutenas familias inveniri possunt, ita ut
ei, qui valde educationi confidimus, facere non possimus quin
gaudio incendamur. Mozartianum enim ingenium quovis tempore atque
cultu forte celebratum esset, sed coniunctionem fuisse inter
auctoris peculiarem facultatem et genus artis musicae domi
persaepe auditae forte credere bene possumus:"Adventus"
inquit Feldman in eius libro Beyond Universals in
Cognitive Development " prodigiosi pueri a me
intellegitur praesentia in quodam temporis puncto eximii atque
praeordinati hominis, tempore fortasse optimo nati educatique, et
tali industria educati, ut is animum ad doctrinarum valde
processarum corpus intendere valeat. Aliis enim verbis: ipse
rerum circumstantium concursus mirior ingentibus prodigiosi pueri
ingeniis fit".
Gardner
autem, qui etiam operam dedit huic rei, hoc amplius addit: eius
iudicio prodigiosus vir in doctrinis suis legibus utantibus, ea
quae minimo usu externi mundi egent, oritur. Inter quas res, in
actionibus vel absolutis vel liberis versantes, latrinculorum
ludus necnon mathematica scientia arsque musica nominari possunt.
Idem autem de litteris non dicendumst. Litterae ergo eo
differunt, quod summi earum gradus provecta aetate modo
adipiscuntur.
At
ridiculum si quis ita mysterium explanatum putaret... Vobis enim
suadeo ut hanc symbolam obliviscamini atque Mozartianam musicam
auscultetis. Carolus Bath, Lutheranus theologus quidam valde
arduus necnon strictus, in caelis Bach auscultari, sed non
numquam ipsum Deum appropinquare suspenso pede ad angelos, qui
semper Mozartianam musicam pulsant, audiendos dicere solebat.
Hanc
symbolam d. 25 m. Febr. a 2006 in periodico “El Mundo”
(in rubrica nomine “El Cultural”) inventam atque a
philosopho Iosepho Antonio Marina exaratam ex Hispanico sermone
in Latinum convertit Ansgarius Legionensis.
Scripsit Ansgarius Legionensis
|