De origine verborum (VIII)

σῦριγξ: "calamus", quo maxime pastores utebantur; passim "tibia, arundo".

Grammaticus ille Italicus Laurentius Rocci vetus σύριγγα Graecae voci σώληι, quae significare videtur "fistula, tubus, tuba", adligavit, quod σῦριγξ re vera tubulos nonnullos continet, ut sonus exeat sub multiplici halitu. Primus inventor ille consentitur Silvanus -id est Graecus deus Πάν- qui, dum nympham more solito adsequebatur, post puellae effugium atque permutationem, illius nomen calamo dedidit virgini tibiam dedicandi gratia.

Fabula praeterea ab illo P. Ovidio Nasone apud Μεταμορφώσεων libros suos (I,689 ss.) narratur, qui in opere suo deorum hominumque fata colligit:

"Tum deus 'Arcadiae gelidis sub montibus' inquit

'inter hamadryadas celeberrima Nonacrinas 690

naias una fuit: nymphae Syringa vocabant.

non semel et satyros eluserat illa sequentes

et quoscumque deos umbrosaque silva feraxque

rus habet. [...] Redeuntem colle Lycaeo

Pan videt hanc pinuque caput praecinctus acuta

talia verba refert -- restabat verba referre 700

et precibus spretis fugisse per avia nympham,

donec harenosi placidum Ladonis ad amnem

venerit; hic illam cursum inpedientibus undis

ut se mutarent liquidas orasse sorores,

Panaque cum prensam sibi iam Syringa putaret, 705

corpore pro nymphae calamos tenuisse palustres,

dumque ibi suspirat, motos in harundine ventos

effecisse sonum tenuem similemque querenti.

arte nova vocisque deum dulcedine captum

'hoc mihi colloquium tecum' dixisse 'manebit,' 710

atque ita disparibus calamis conpagine cerae

inter se iunctis nomen tenuisse puellae."

Mercurius demum edicere incipit: "Inter nymphas Arcades singula fuit fluvialis: nomen eius Syringa. Virgo capripedes insequentes silvanosque deos saepius effugerat; olim tamen Silvanus remeantem capiteque cinctam aspicit nympham ac turpia ei profatus verba, quod puella per deserta decursit ad Ladonis flumen Arcadicum. Quo cum pervenisset, sorores fluviales rogavit ut eius formam quoquo modo permutarent, ut dei periculum fugeret: cum iam Silvanus eam manibus attacturus esset, virginis iam corpus in palustres mutata est arundines atque suspiranti deo sonus inter iuncos suscepit. Nova vi commotus, arundines una contexuit ut nomen puellae concelebrarent aeterne.

Italice verbum simillimam genuit propter formam vocem: "siringa", quam praeclarus Francogallicus medicus Carolus Gabriel Pravaz, qui usum eius ad medicamina inicienda primus adhibuit.

Andreas Latine interpretatus est

Scripsit Didacus et Franciscus Ticinensis

---